Δεν υπάρχουν ακόμη ετικέτες.
Το θέμα των κοινωνικών δικτύων είναι ένα τεράστιο θέμα, και σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να το εξαντλήσω ή να παρουσιάσω όλες τις πτυχές του, αλλά να διατυπώσω κάποιους δικούς μου προβληματισμούς.
Χρησιμοποιώ τα κοινωνικά δίκτυα προσωπικά και επαγγελματικά πάνω από 15 χρόνια και τα γνωρίζω από πολλές μεριές, όμως πάντα συνδέομαι με την ηλεκτρονική κοινωνικότητα με ένα διπλό συναίσθημα. Από τη μια χαίρομαι όταν ανακαλύπτω κάτι νέο, όταν βρίσκω κάποιον παλιό γνωστό, ή βρίσκω παλιούς μου συμμαθητές, ή μιλάω με ανθρώπους που θα είχα χάσει επαφή ή μπορώ να μαθαίνω νέα τόσων ανθρώπων που θα ήταν αδύνατο να κρατήσω επαφή. Χαίρομαι που με κρατάει σε επαφή με φίλους μου και συγγενείς από το εξωτερικό που μου λείπουν, και μπορώ να είμαι «κοντά τους» σχεδόν καθημερινά.
Από την άλλη βλέπω συμπεριφορές και συνήθειες να αναπτύσσονται που με κάνουν και να λυπάμαι και να ανησυχώ.
Όταν βρίσκομαι σε ένα όμορφο μέρος, ή παρακολουθώ μια συναυλία, βλέπω πως πολλοί κάνουν live μεταδόσεις, ή βγάζουν selfie ή οτιδήποτε άλλο εκτός από το σημαντικότερο …, το να το ζήσουν. Θυμώνω στην αρχή γιατί μου αποσπούν και εμένα την προσοχή από αυτό που γίνεται και βρίσκω πως νιώθω και τύψεις που μεγάλωσα πια και δεν καταλαβαίνω. Ο μεγάλος μου προβληματισμός είναι πως σε μια εποχή που μιλάμε συνεχώς για την αξία των εμπειριών, και πως έρευνες δείχνουν ότι η νέα γενιά εκτιμά περισσότερο τις εμπειρίες από την κατοχή πραγμάτων, οι άνθρωποι δεν τις βιώνουν ουσιαστικά και αυθεντικά, αλλά πίσω από έναν φακό κινητού ή άλλης συσκευής. Ή ακόμα χειρότερα, οι άνθρωποι τις βιώνουν για να τις δημοσιεύσουν στα κοινωνικά δίκτυα, για να δουν οι άλλοι ότι τις βίωσαν.
Δημοσιοποιούν κάθε τους ιδιωτική στιγμή, οικειοθελώς. Στις παλαιότερες κοινωνίες όλοι έτρεχαν να γλιτώσουν από τις «κουτσομπόλες της γειτονιάς» όπως τις έλεγαν, τώρα τους ανοίγουμε τα παντζούρια και τους καλούμε και μέσα να γίνουν μάρτυρες των στιγμών μας. Το πιο θλιβερό για μένα ήταν πως πέρσι χρειάστηκε να μπει σε εφαρμογή ο νόμος για την προστασία των δεδομένων μας και σκέφτομαι, «πόσο έχουμε εκθέσει τους εαυτούς μας, που χρειαζόμαστε τη νομοθεσία για να μας προστατεύσει;». Ένα ακόμα θλιβερό γεγονός είναι πως όλοι αυτοί που μας παρακολουθούν στα κοινωνικά δίκτυα, δεν νοιάζονται πραγματικά το τι κάνουμε, οπότε είναι σαν να μας κοιτούν από μια κλειδαρότρυπα. Αυτοί που νοιάζονται πραγματικά είναι δίπλα μας, μαζί μας, σε κάθε στιγμή που αξίζει!
Ποια η σημασία όμως του να βιώσω κάτι; Όταν βιώνω αυτό που ζω, μπορώ να το συνοδεύσω με συναισθήματα και σκέψεις που δεν θα μπορέσω να αισθανθώ με το μάτι μου πίσω από έναν φακό. Οι αισθήσεις στο βίωμα της εμπειρίας παίζουν πρωταρχικό ρόλο, οπότε η απευαισθητοποίηση μου όταν εστιάζω στο κινητό είναι δεδομένη. Σαν αντί να σχετίζομαι κατευθείαν με αυτό που συμβαίνει, να σχετίζομαι με τον ενδιάμεσο, το φακό του κινητού. Οι αισθήσεις μου εστιάζουν και διαμορφώνονται σε σχέση με τον φακό και όχι τη στιγμή, με αποτέλεσμα να δημιουργώ μια σχέση με το μέσο. Κάτι παρεμβάλλεται ανάμεσα σε εμένα και την εμπειρία. Κατ’ επέκταση δεν είμαι αυθεντικά παρούσα / παρόν. Αναφέρομαι στη σχέση που δημιουργώ με το κινητό, τον φακό, τη μηχανή γιατί πολλές φορές βλέπω πόσο πραγματική είναι αυτή η σχέση. Η συσκευή σαν προέκταση μας, σαν ένα κομμάτι του εαυτού μας. Αυτή η δημιουργία της σχέσης με ένα μηχάνημα είναι γεγονός, με προεκτάσεις που είναι αναρίθμητες για τον καθένα μας.
Άλλη μια πτυχή της συμπεριφοράς αυτής είναι η κοινωνικότητα. Θα δώσω ένα παράδειγμα για να το περιγράψω όσο το δυνατό καλύτερα. Έχω πάει με μια παρέα σε μια παράσταση που θέλαμε από καιρό να πάμε και είμαστε όλοι χαρούμενοι που βρισκόμαστε εκεί μαζί. Τη στιγμή που θα κάνω ένα Live ή θα ξεκινήσω ένα βίντεο, απομονώνομαι, δεν είμαι πια παρέα με τους υπόλοιπους αλλά μάλλον μόνο με τον εαυτό μου. Δεν δημιουργώ ανάμνηση με την παρέα αλλά με τη συσκευή ή / και με τον εαυτό μου. Αυτή την ανάμνηση, την κοινοποιώ για να την δουν αυτοί που είτε δεν επέλεξαν, είτε δεν επέλεξα να με συντροφεύσουν τη δεδομένη στιγμή. Συνεπώς, ποιος ο λόγος να θέλω να προβληθώ σε αυτούς που δεν είναι μαζί μου εκείνη τη στιγμή για κάποιον λόγο, και να αμελώ αυτούς με τους οποίους επέλεξα να είμαι; Οξύμωρο.
Αναρωτιέμαι συχνά, είναι οι άνθρωποι τόσο μόνοι που χρειάζονται τόση προβολή της ιδιωτικής τους ζωής για να νιώσουν καλύτερα; Και όντως νιώθουν καλύτερα; Έπειτα σκέφτομαι πως οι άνθρωποι δεν είναι μόνοι, το βλέπω στο δρόμο, στις παρέες, συναναστρέφονται, βρίσκονται, παρέες σχηματίζονται, γελούν, περνάνε καλά. Είναι ίσως οι σχέσεις που έχουν διαφοροποιηθεί, το βάθος των σχέσεων αυτών, τα συναισθήματα που μοιράζονται οι άνθρωποι μεταξύ τους. Όχι, οι άνθρωποι δεν είναι μόνοι… Oι άνθρωποι νιώθουν μόνοι. Νιώθουν μόνοι γιατί δεν επικοινωνούν βαθιά και ουσιαστικά, δεν διαθέτουν χρόνο στις σχέσεις, δεν δεσμεύονται ουσιαστικά, δεν εμπιστεύονται αρχικά τους εαυτούς τους και έπειτα τους άλλους και το χειρότερο δεν γνωρίζουν την ομορφιά της συνάντησης όπως λέμε στην ψυχοθεραπεία, την ομορφιά του να υπάρχουμε μαζί. Κάπως έτσι ακούω κάποιους να επιβεβαιώνουν την προφητεία «δεν υπάρχουν αληθινοί φίλοι / σύντροφοι / άνθρωποι!». Υπάρχουν αληθινοί φίλοι, αληθινές σχέσεις, αληθινές ψυχικές και πνευματικές συναντήσεις, αρκεί να τις αφήσουμε να συμβούν! Ξέρω πως κάποιοι σκέφτονται, πως δεν φτάνει μέχρι εκεί η χρήση των κοινωνικών δικτύων, αλλά εγώ θα σας προ(σ)καλέσω να παρατηρήσετε αυτό που κάνετε και που αυτό σας οδηγεί!
Επιπρόσθετα, έχω παρατηρήσει πως τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν ενός είδους εύφορο έδαφος για πολωτικές συμπεριφορές. Η διαφορετικότητα στις απόψεις που είναι δεδομένη σε μια σύγχρονη κοινωνία, μετατρέπει τα κοινωνικά δίκτυα σε λαϊκό δικαστήριο, όπου έχω παρατηρήσει πως πίσω από ένα πληκτρολόγιο μπορεί να κρύβεται όλος ο θυμός των ανθρώπων. Εκεί η πόλωση δίνει και παίρνει, τάσσονται όλοι σε μια λογική άσπρο ή μαύρο για της οποίας την εγκυρότητα μάχονται μέχρι τελικής πτώσης (μέχρι τελικής πτώσης της κοινωνικότητας, χάρη της οποίας βρίσκονται εκεί που βρίσκονται, οξύμωρο κι αυτό…). Μόλις διαβάζω τέτοια αναρωτιέμαι, σε τι κοινωνία ζω; Είναι η μικρογραφία της; Ή απλώς καθρέφτης του μηδενικού της βάθους;
Όταν βλέπω παιδιά ή εφήβους σκυμμένους σε συσκευές και δίπλα τους, μπροστά τους συμβαίνει μια δράση τότε πιάνω τον εαυτό μου να αγχώνεται και να σκέφτομαι ότι θέλω να τους πω «Σήκω εσύ, πρέπει να σηκωθείς ΕΣΥ, ο νέος, εγώ να τρέξω, αλλά αν δεν σηκωθείς εσύ, χαθήκαμε». Μετά βέβαια θυμάμαι πάντα, πως όταν ήμουν εγώ στην εφηβεία οι πιο μεγάλοι λέγανε πως είμαστε αλήτες και αδιάφοροι και δεν ήμασταν ούτε αλήτες και σίγουρα ούτε αδιάφοροι, και το μικρό παιδί που έχω μέσα μου λέει να έχω εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη σε εμένα και στους άλλους, πως θα βρεθεί ένας τρόπος, ένας χώρος, ένα μέτρο και για αυτή τη νέα συνθήκη.
Τέλος και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ήθελα να διευκρινίσω ότι είμαι δεινή χρήστης των κοινωνικών δικτύων και δεν τα ενοχοποιώ καθώς έχω δει πολλά θετικά σε πολιτιστικό, κοινωνικό ακόμα και πολιτικό επίπεδο να ξεκινούν από εκεί. Προσπαθώ να εξετάζω και παρατηρώ την κατάχρηση, χωρίς να ενοχοποιώ το μέσο. Οι προβληματισμοί μου έχουν την βάση τους στο πόσο και πως επιλέγουμε να τα χρησιμοποιούμε ώστε να μένουμε συνδεδεμένοι με την κοινωνικότητά μας και τα social media να είναι όντως δίκτυα και όχι δίχτυα!