top of page

Τα Συρματοπλέγματα Μέσα μας και Γύρω μας


Auschwitz-Birkenau

Σεπτέμβριος 2018: Ένα ταξίδι στην Κρακοβία δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει και μια επίσκεψη στα στρατόπεδα του Άουσβιτς-Μπιρκενάου, τουλάχιστον για μένα. Μπαίνοντας μέσα από την «περίφημη» πόρτα του στρατοπέδου που ενημέρωνε ότι η εργασία απελευθερώνει, παρατηρώντας τα διπλά συρματοπλέγματα, τότε ηλεκτροφόρα, σύμβολο της μάταιης προσπάθειας για απόδραση, αγγίζοντας τους τοίχους των θαλάμων αερίου, τους φούρνους. Βλέποντας τις φωτογραφίες ανθρώπων όλων των ηλικιών, φύλων, εμφάνισης, κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, μόρφωσης και επαγγέλματος, σεξουαλικού και θρησκευτικού προσανατολισμού, καταγωγής αναλογίστηκα πόσο φόβο και αγωνία θα είχαν για το παρόν και το μέλλον, και πόσο ένωνε τελικά όλους αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους. Βλέποντας πού κοιμόντουσαν και σε τι συνθήκες, τι έτρωγαν, που στοιβάζονταν, που δούλευαν καταναγκαστικά, και εν τέλει πόσοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πόση αγριότητα και βία βίωναν καθημερινά, με τελευταία ίσως τον τρόπο θανάτωσης. Μία φρίκη που δεν φαίνεται στην επίσκεψη, δεν χρειάζεται άλλωστε. Απλά αφήνεις τις αισθήσεις, τη μνήμη από ακούσματα, φωτογραφίες που σίγουρα έχεις δει, να κάνουν τη δουλειά μέσα σου. Όλο αυτό που έγινε στα στρατόπεδα είχε μια αγριότητα, μια απανθρωπιά αφόρητα ακραία, πόνο, σαδισμό, θάνατο και αν δεν είχαν μείνει λίγοι επιζώντες, κάποια φωτογραφικά και άλλα ντοκουμέντα, πολύ πιθανό οι αρνητές του Ολοκαυτώματος να ήταν ακόμα περισσότεροι.

Όσα μάθαμε οι νεότεροι για το τι συνέβη στο Άουσβιτς προκαλούν τεράστια λύπη, θυμό, και μαζί ευθύνη για το τι κόσμο δημιουργούμε στο σήμερα, σ’ αυτό που μπορούμε να παρέμβουμε με τη γνώση της ιστορίας εργαλείο σοβαρό. Έτσι ξαφνικά γεννήθηκε ο ναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός; Όχι, βέβαια. Το τέρας δεν γεννιέται σε μια νύχτα. Και όπως έλεγε ο Μ. Χατζηδάκις «Η μορφή του τέρατος είναι αποκρουστική. Όταν όμως το πρόσωπο του τέρατος πάψει να μας τρομάζει, τότε πρέπει να φοβόμαστε... γιατί αυτό σημαίνει ότι έχουμε αρχίσει να του μοιάζουμε». Και ερχόμενη στο σήμερα, τίθεται το ερώτημα αν αναγνωρίζουμε το τέρας στην καθημερινότητα πια, στα μικρά και στα μεγάλα που περνάνε καμουφλαρισμένα, σε λέξεις που εύκολα λέγονται, σε στερεότυπα που εύκολα συντηρούνται και δύσκολα ταρακουνιούνται, σε παραδόσεις απαρχαιωμένες που συντηρούν την απουσία εξέλιξης, σεβασμού, του νέου. Σε ατάκες και πράξεις σεξισμού, μισογυνισμού, ρατσισμού, ξενοφοβίας, ομοφοβίας και τρανσφοβίας που φτάνουν και σήμερα στα βασανιστήρια και στο θάνατο, και τα βαφτίζουμε αυτοάμυνα, πατριωτισμό, αγάπη. Το ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο αποδεικνύεται συνέχεια, άλλωστε με δίπολα ζούμε μέσα μας, καλός - κακός, δίκαιος - άδικος, τεμπέλης - εργατικός, παθητικός - ενεργητικός, υπεύθυνος - ανεύθυνος, σαδιστής - μαζοχιστής. Μπορεί όχι κυριολεκτικά σε όλα, αλλά και ναι. Τουλάχιστον να γνωρίσουμε ποιοι είμαστε, να μάθουμε για τα σκοτεινά σημεία μέσα μας, να αναγνωρίσουμε τον αντίκτυπο σε εμάς και στους άλλους, στις σχέσεις μας, στο πως στήνουμε την κοινωνία που ζούμε, μας αρέσει στ’ αλήθεια η εικόνα μας βλέποντας την εξέλιξη της κοινωνίας στο σήμερα; «Μ’ από την κόλασή μου στο φωνάζω: Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω» (Γ. Καζαντζάκη).

Ανάληψη προσωπικής ευθύνης λέγεται λοιπόν το να γνωρίσω πως εγώ ο ίδιος, η ίδια συμμετέχω με τα στερεότυπά μου, και τις αντιλήψεις μου, και τις πράξεις μου, και τις φοβίες μου, τις τεχνητές, στη δημιουργία μιας κοινωνίας που πληγώνει τα μέλη της, που ευνοεί την προβατοποίηση και κρατά ερμητικά απ’ έξω ό,τι διαφορετικό. Η εξέλιξη και η δημιουργικότητα, προϋποθέτει ένα θάνατο, το θάνατο του παλαιού, του φθαρμένου, αυτού που δεν εξυπηρετεί πια τις ανάγκες των ανθρώπων. Ας είναι λοιπόν αυτός ο θάνατος, του φόβου για τον άλλον που δεν είμαι εγώ, εκείνος που θα φέρει τη ζωή μέσα μας και έξω μας, με προσωπική εξέλιξη και αυτογνωσία. Aς ρίξουμε τα συρματοπλέγματα μέσα μας και στην επαφή με τον άλλον και το «άλλο», δεν τα χρειαζόμαστε.

bottom of page